Pamięć o "zwykłych" bohaterach ponad politycznymi i społecznymi podziałami

Po kilku latach przygotowań, dziś nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej w docelowej siedzibie przy ul. Kolbego. Placówki, która w godny sposób oddaje hołd tym wszystkim „zwyczajnym” bohaterom, mieszkańcom tej ziemi, którzy z narażeniem zdrowia i życia ratowali od głodu, chłodu, cierpienia i chorób więźniów KL Auschwitz.

W dzisiejszym wydarzeniu Powiat Oświęcimski, który jest organizatorem Muzeum reprezentowała liczna delegacja na czele ze starostą Andrzejem Skrzypińskim i przewodniczącym rady powiatu Kazimierzem Homą. Obecni byli także wicestarosta Paweł Kobielusz i członkinie zarządu Teresa Jankowska i Grażyna Kopeć, wiceprzewodniczący rady Piotr Śreniawski, radni i przedstawiciele powiatowych jednostek.

Stronę rządową reprezentował wicepremier i minister kultury Piotr Gliński. Obecna była także była premier, obecnie europosłanka Beata Szydło, jedna z orędowników idei powstania godnego miejsca upamiętniającego mieszkańców ziemi oświęcimskiej.

Goście obejrzeli kilkuminutowy film będący podsumowaniem dotychczasowej działalności Muzeum Pamięci – od decyzji o utworzeniu placówki poprzez adaptację budynku tzw. Lagerhausu na potrzeby MPMZO po wyposażenie instytucji i utworzenie w jej murach nowoczesnej, multimedialnej wystawy stałej.

– Decyzja o przeznaczeniu tego obiektu na potrzeby naszego Muzeum podjęto w 2017 r. Była wynikiem starań i działań wielu obecnych na tej sali znamienitych osób – powiedziała Dorota Mleczko, dyrektorka MPMZO.

Przypominała, że misją placówki jest przedstawienie wielowiekowej historii tego terenu, ze szczególnym uwzględnieniem okresu niemieckiej okupacji, a przede wszystkim upamiętnienie bohaterskich postaw mieszkańców tej ziemi, którzy często z narażeniem życia i zdrowia, także najbliższych, nieśli pomoc więźniom niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

– Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej jest placówką prowadzoną przez Powiat Oświęcimski w partnerstwie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które w znaczącej mierze dotuje naszą bieżącą działalność, a ponadto w całości sfinansowało modernizację obiektu – przypomniała pani dyrektor.

Od momentu podpisania listu intencyjnego przez przedstawicieli Powiatu Oświęcimskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz od podjęcia stosownej uchwały przez Radę Powiatu w Oświęcimiu minęło niespełna 5 lat. Były to lata intensywnej pracy, związanej z projektowaniem i modernizacją budynku z 1916 r., jak również z pozyskiwaniem materiałów historycznych, które posłużyły do budowy stałej ekspozycji.

– Pragnę podziękować wszystkim osobom i firmom, których praca spowodowała, iż dziś mamy taką wyjątkową przestrzeń – dodała Dorota Mleczko, która w dowód uznania została uhonorowana przez wicepremiera Piotra Glińskiego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.,

W swoich wystąpieniach zarówno wicepremier i minister kultury, jak i była premier Beata Szydło podkreślili znaczenie nowej placówki nie tylko jak ważnego czynnika integrującego lokalną społeczność, ale także jako jedną z czołowych krajowych instytucji będącej autentyczną przechowalnią wspólnej pamięci

Głos zabrał także starosta Andrzej Skrzypiński.

– Otwarcie wystawy stałej to niezwykle ważne wydarzenie w życiu każdego muzeum. Nie ukrywam, że miałem już okazję obejrzeć tę imponującą ekspozycję w Muzeum Pamięci, która jest taka dzięki darczyńcom i świadkom historii, którzy podzielili się swoimi wspomnieniami, a często też eksponatami. Ten historyczny obiekt w latach funkcjonowania niemieckiego obozu był ważnym elementem jego infrastruktury, znany jako Lagerhaus, magazyn SS – powiedział sternik Powiatu Oświęcimskiego.

Starosta nawiązał również do obecnych, jakże niespokojnych czasów.

– Ostatnie dwa miesiące, jak wspomniał pan premier Piotr Gliński, uczą nas nowej wrażliwości. Znowu przychodzi nam żyć w czasach, gdy troszczymy się i martwimy o przyszłość. Kilka miesięcy temu brałem udział w murach Małopolskiej Uczelni Państwowej w Oświęcimiu w konferencji na temat wpływu pandemii na psychikę dzieci i młodzieży. Wypowiedziałem wówczas słowa, których bym pewnie teraz nie wypowiedział. Powiedziałem wówczas, że w historii każdego pokolenia musi zaistnieć jakieś przełomowe wydarzenie, a my mamy to szczęście, że za życia naszych rodziców, nas samych i naszych dzieci być może nie doświadczymy takiego epokowego wydarzenia, jakim jest wojna. Takim epokowym wydarzeniem uznałem wówczas epidemię koronawirusa. No i widzicie państwo, jak bardzo się myliłem – dodał starosta.

– To Muzeum powstało dzięki zaangażowaniu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jak i osobistym zaangażowaniu pani premier Beaty Szydło. Z tego miejsca pragnę podziękować pani premier i panu premierowi za to, że dzięki waszemu zaangażowaniu, jak i naszej pomocy udało się dotrwać do dzisiejszego pięknego dnia i otworzyć tę wspaniałą placówkę – podkreślił Andrzej Skrzypiński.

Obecny starosta wspomniał też o swoim poprzedniku, śp. Marcinie Niedzieli, który przez cały okres pełnienia tej funkcji doglądał postępów przy tworzeniu Muzeum Pamięci i z niecierpliwością oczekiwał otwarcia placówki. Niestety, nie doczekał tej chwili, której my jesteśmy dziś świadkami.

Z zainteresowaniem obecni wysłuchali wystąpienia świadka historii, p. Józefy Handzlik, dziś blisko 100-letniej starszej pani, dobrze jednak pamiętającej wysiedlenie z rodzinnej Brzezinki. Jej wnuczka, Anita, jest jednym z pracowników Muzeum Pamięci.

Po zakończeniu oficjalnej części uroczystości goście mieli okazję, by obejrzeć wystawę w MPMZO. Ekspozycji, która naprawdę robi ogromne wrażenie.

***

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej (MPMZO) otwiera wystawę stałą dla mieszkańców już 1 maja. W tym dniu, od godziny 15 (po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej) otwarcie Muzeum będzie połączone z promocją albumu pt. „Spacer po Oświęcimiu. Fotografie ze zbiorów Tadeusza Firczyka”.

Z kolei od 2 maja muzealnicy zapraszają wszystkich mieszkańców do aktywnego zwiedzania wystawy stałej, najmłodszych zachęcając do eksplorowania „Ścieżki Superbohaterów”, dzięki której dzieci mają okazję poznać historię przez zabawę na świeżym powietrzu.

Otwarcie Muzeum to początek niesamowitych wydarzeń i atrakcji, jakie muzealnicy zaplanowali dla mieszkańców. Wśród nich Noc Muzeów (14 maja), czy projekcja filmu rysunkowo-dokumentalnego pt.: „Kurierka”. Warto z nich skorzystać i na bieżąco śledzić ofertę Muzeum zarówno poprzez stronę internetową, jak i social media.

Muzeum będzie czynne w stałych porach – od wtorku do niedzieli, w godzinach od 10:00 do 18:00. Zachęcamy do dokonania rezerwacji wizyty (szczególnie grupy zorganizowane) za pośrednictwem strony https://bilety.muzeumpamieci.pl

Średni czas potrzebny na zwiedzenie Muzeum to 1,5 godziny.

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej zaprasza na wystawę. Ekspozycja przedstawia bohaterskie działania mieszkańców ziemi oświęcimskiej, którzy z narażeniem życia pomagali więźniom obozu Auschwitz. Multimedialna forma wystawy pozwala widzom jeszcze bardziej doświadczyć i poczuć emocje, jakie towarzyszyły świadkom historii.

Istotą ekspozycji są filmy zbudowane na relacjach świadków. Żywe wspomnienia o codzienności okupacyjnej przedstawiają brutalny świat utrwalony w pamięci świadków. Bolesne, wzruszające wspomnienia, którym towarzyszą silne emocje spowodowane bestialstwem okupantów, sprawiają, że wystawa w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej jest niezwykle cenną i ważną lekcją historii dla każdego. Lekcją, który każdy powinien wziąć do serca i przekazywać z pokolenia na pokolenie.

Bohaterowie relacji na nowo przeżywają historię, w której uczestniczyli. Filmy wzbogacone są komentarzem narratora, zdjęciami i archiwalnymi dokumentami. Wystawę uzupełniają artefakty umieszczone w nowoczesnych gablotach.

Relacje świadków historii, szczególne pamiątki – czyli wyjątkowa ekspozycja Muzeum

Przestrzeń muzealna jest oszczędna kolorystycznie, pojawiają się trzy kolory szary, czarny i jako dodatek czerwony, co nawiązuje do logo muzeum. Cała aranżacja jest minimalistyczna i służy temu, aby zwiedzający mógł skupić uwagę na opowiadanych historiach. Wspomnienia i relacje świadków historii uzupełniają artefakty umieszczone w nowoczesnych, podświetlanych gablotach. Szczególnie interesujące są np. pamiątki po Helenie Płotnickiej niosącej pomoc więźniom KL Auschwitz, zamordowanej za swoją działalność w obozie czy wyposażenie apteki Marii Bobrzeckiej, farmaceutki z Brzeszcz dostarczającej leki więźniom.

Umieszczona w gablocie przedwojenna walizka z Brzezinki stanowi symbol zmieniających się, tragicznych losów mieszkańców ziemi oświęcimskiej. Towarzyszyła ona swoim właścicielom podczas wysiedleń-przesiedleń, kiedy postanowiono utworzyć w Brzezince obóz koncentracyjny.

Wystawa stała w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej

Wystawa zlokalizowana jest na trzech piętrach budynku. W pierwszej strefie zwiedzający mogą podziwiać rzeźbę autorstwa światowej sławy artysty Igora Mitoraja, pochodzącego z Grojca. W tej strefie goście Muzeum na jednym z pierwszych w Polsce ekranów sferycznych zobaczą film ukazujący piękno ziemi oświęcimskiej. Na ścianie umieszczony został ekran dotykowy dający możliwość przybliżenia historii tego regionu.

W drugiej strefie zwiedzający m.in. przejdą przez ekran parowy który niczym kurtyna odsłania poprzez wyświetlane zdjęcia przeszłość z okresu międzywojennego.

Wystawa multimedialna dotycząca II wojny światowej ma formę labiryntu. W wydzielonych przestrzeniach zwiedzający mają okazję, by wysłuchać wspomnień świadków. W nowoczesnych gablotach umieszczone zostały obiekty związane z czasami niemieckiej okupacji, a także bohaterskimi postaciami.

Trzecia strefa znajduje się na poddaszu. Odwołuje się do miejsca schronienia ratowanych więźniów. Przestrzeń symbolizuje bezpieczne miejsce zagwarantowane przez polskie rodziny uciekającym z obozu.

Ostatnia część tej strefy opowiada o pierwszych miesiącach i latach po zakończeniu II wojny światowej i represjach jakich doświadczali mieszkańcy i ich rodziny za swoją działalność w czasie wojny.

Kontynuacją wystawy stałej jest na zewnątrz. „Ścieżka Superbohaterów” to wyjątkowe miejsce, składa się z siedmiu stref, z których każda dedykowana jest dzieciom – małym „zuchom”, którzy w czasie II wojny światowej mimo swojego wieku pomagali w tych trudnych czasach. Ta wyjątkowa przestrzeń przenosi korzystające z niej dzieci w przeszłość.

Fot. RL