Nazwa miasta „Oświęcim” to polska nazwa miejscowości o 800-letnim rodowodzie. Nazwa ta w kolejności określała: osadę, gród kasztelański, miasto o pełnych prawach miejskich, stolicę odrębnego księstwa, siedzibę starostów królewskich oraz władz powiatowych.
Oto najważniejsze fakty z historii naszego miasta:
ok. 1179r. – przekazanie kasztelanii oświęcimskiej przez Kazimierza Sprawiedliwego, księcia krakowskiego, na rzecz swojego bratanka Mieszka Plątonogiego, księcia opolskiego i pana na Raciborzu. (Oderwanie tej kasztelanii od ziemi krakowskiej nie spowodowało istotnych zmian w statusie prawno-kościelnym tych terenów, gdyż aż do roku 1821 ziemia ta przynależała nadal do diecezji krakowskiej).
ok. 1272r. – w okresie rządów Władysława I, księcia opolskiego, Oświęcim otrzymał prawa miejskie na wzór dolnośląskiego Lwówka (Prawo lwóweckie było jednym z polskich odmian prawa magdebruskiego). Został również w tym czasie wydany przywilej na wójtostwo miasta Oświęcimia.
ok. 1281r. – W wyniku podziału księstwa opolskiego, ziemia oświęcimska weszła w skład, powstałego z tego podziału, księstwa cieszyńskiego.
3. 09.1291r. – Oświęcim otrzymał potwierdzenie posiadanych już praw miejskich rozszerzonych teraz dodatkowo o nowy przywilej sądowniczy i gospodarczy.
1312 – 1317r. – z podziału księstwa cieszyńskiego powstało – niezależne ani od Polski, ani od Czech – nowe księstwo oświęcimskie ze stolicą w Oświęcimiu, którego samodzielnym władcą został książę Władysław.
24.02.1327r. – książę Jan zwany Scholastykiem złożył hołd poddańczy Janowi Luksemburczykowi, królowi czeskiemu. Był to akt o doniosłej konsekwencji, gdyż uzależniał księstwo na przeszło sto lat od wpływów Korony Czeskiej.
19.01.1445r. – nastąpił podział księstwa oświęcimskiego na: księstwo oświęcimskie, zatorskie i toszeckie. Władcą księstwa oświęcimskiego został książę Jan IV.
21.02.1457r. – książę Jan IV sprzedał królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi księstwo oświęcimskie i tym samym księstwo to wraz z Oświęcimiem połączone zostało osobą króla z Koroną Polską.
25.02.1564r. – na sejmie warszawskim król Zygmunt August wydał przywilej inkorporacyjny uznający ziemie księstwa oświęcimskiego i księstwa zatorskiego (wykupionego w 1494r. przez króla Jana Olbrachta) za część składową Korony Polskiej. Od chwili pełnej inkorporacji, księstwa te administracyjnie weszły w skład województwa krakowskiego, jako powiat śląski, przy równoczesnym zachowaniu swoich tytułów księstw. Językiem urzędowym został język polski. Największą plagą miasta były pożary, a w połowie XVII wieku, okres wojen szwedzkich zapoczątkował upadek gospodarczy Oświęcimia.
1772r. – w wyniku pierwszego rozbioru Polski, Oświęcim wraz z całą ziemią oświęcimską i zatorską znalazł się w granicach zaboru austriackiego, jako część tzw. Galicji.
1793r. – cesarz austriacki Franciszek II potwierdził Oświęcimiowi wszystkie otrzymane od poprzednich władców przywileje, rozszerzając je o prawo do 12 jarmarków rocznie, a ponadto nadał mu tytuł miasta municypalnego oraz nowy herb.
II poł. XIX w. – Oświęcim staje się ważnym węzłem kolejowym, ponieważ zbiegły się tu w tym czasie trzy linie kolei żelaznej.
23.08.1863r. – miał miejsce groźny w skutkach pożar. Pastwą płomieni padło 2/3 miasta, w tym budynek ratusza, górna część kościoła parafialnego i dwie synagogi.
1872 – 1875r. – budowa nowego ratusza miejskiego.
1874r. – powołano do życia – za przykładem Krakowa – Ochotniczą Straż Pożarną.
23.06.1881r. kolejny duży pożar. Spłonęła część kościoła parafialnego, plebania, wikarówka, budynek szkolny i szpitalny oraz przeszło 50 zabudowań.
01.07.1910r. – powołano do życia starostwo oświęcimskie z siedzibą w Oświęcimiu.
1915 – 1916r. – pierwszy rok nowo powstałego gimnazjum w Oświęcimiu.
1917 – 1918 – na tzw. „Łazach” na Zasolu powstało nowe osiedle określane jako „Barakowe”, „Nowe Miasto”; lub „Oświęcim III”,
3.11.1918r. – polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie powołała , dla powiatu oświęcimskiego, Powiatowy Komitet Komisji Likwidacyjnej (pierwszy zalążek cywilnych, oficjalnych władz polskich na terenie powiatu oświęcimskiego).
2.08.1919r.– w skład województwa krakowskiego wśród 24 powiatów politycznych znalazł się powiat oświęcimski (bez Kęt).
25.08.1919r.– w Oświęcimiu został powołany do życia Komitet Niesienia Pomocy Górnoślązakom.
30.12.1920r. – Powołano do życia w Oświęcimiu Powiatowy Komitet Plebiscytowy.
26.10.1924r. – uroczyste oddanie do eksploatacji żelbetowego mostu na rzece Sole, usytuowanego pod oświęcimskim zamkiem.
1929 – 1932r. – Oświęcim był siedzibą samorządowych władz powiatowych. Z dniem 1 kwietnia 1932r. powiat oświęcimski został zlikwidowany; część jego obszaru (ziemia zatorska) powróciła do powiatu wadowickiego, a pozostały teren znalazł się w granicach powiatu bialskiego.
3 – 4.09.1939r. – bitwa pod Rajskiem (około 5 km od miasta) – ostatni akord walk granicznych prowadzonych w obronie Śląska przez Armię Kraków.
4.09.1939r – wycofujące się z terenu Oświęcimia i okolic Wojsko Polskie wysadziło w powietrze most na rzece Sole łączący lewo i prawobrzeżną część miasta.
1939r.– część województwa krakowskiego min. powiat bialski z miastami: Biała, Kęty, Oświęcim i Wilamowice, włączono do Rzeszy Niemieckiej.
14.06.1940r.– do założonego przez Niemców Konzentrationslager Auschwitz, przybył pierwszy transport Polaków – więźniów politycznych. Zapoczątkowało to wielką tragedię ludzką jaka miała się rozegrać na ziemi oświęcimskiej.
1940 – 1944r. – okupant przeprowadził wiele akcji przesiedleńczych i wysiedleńczych z okolicznych miejscowości. Wolne po wysiedleniu miejsca zajęli osadnicy niemieccy i Volksdeutsche.
1940 – 1944r. – trwała przebudowa rynku i ulic w centrum miasta.
1941 – 1942r. – powstał obóz w Brzezince (KL Auschwitz II – Birkenau), obóz w Monowicach /KL Auschwitz III – Monowitz) i kilka podobozów oświęcimskich.
1941 – 1944r. – budowa Zakładów I.G. Farben w Dworach koło Oświęcimia. Dały one początek obecnej Firmie Chemicznej „DWORY” S.A. (jeszcze do niedawna Zakładom Chemicznym „Oświęcim” S.A.)
19.01.1945r. – został wyprowadzony z obozu ostatni pieszy transport ewakuacyjny więźniów.
1945r.- w ostatniej fazie likwidacji obozu esesmani wysadzili w powietrze komory gazowe i krematoria znajdujące się w Brzezince oraz podpalili baraki, w których przechowywali mienie po zamordowanych. Ponadto ewakuacją objęto będące w budowie wyżej wymienione zakłady.
26.01.1945r.– oswobodzenie obozu.
27.01.1945r. – wkroczenie wojsk radzieckich do Oświęcimia.
31.1.1945r.- przybyła do Oświęcimia ekipa przedstawicieli polskiego Głównego Urzędu Naftowego, który z ramienia władz polskich objął w posiadanie byłe zakłady I.G. Farben w Dworach koło Oświęcimia.
1945r. – teren zakładów chemicznych przyjęty uprzednio przez władzę polskie, zajmowały wojska radzieckie. W tym okresie radzieckie grupy techniczne, traktując te zakłady jako zdobycz wojenna, rozpoczęły demontaż i wywóz na wschód urządzeń technicznych. Ponowne objecie tych zakładów przez władze polskie nastąpiło z dniem 31 sierpnia 1945roku
2.7.1947r.- na terenie byłego obozu zagłady (KL Auschwitz – Birkenau) utworzone zostało Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka.
1.1.1951r.– utworzono powiat oświęcimski z siedzibą w Oświęcimiu. W skład powiatu weszły 4 miasta i 6 gmin zbiorowych.
16.4.1967r.– odsłonięto w Brzezince na terenie byłego obozu KL Auschwitz – Birkenau Międzynarodowy Pomnik Ofiar Faszyzmu.
1.6.1975r.- został wprowadzony nowy podział administracyjny kraju. W wyniku tej zmiany, w skład nowo powstałego wtedy województwa bielskiego wszedł m.in. dotychczasowy powiat oświęcimski (bez miasta Brzeszcze i gminy Jawiszowice).
15.3.1979r.– w miejsce istniejącego od stycznia 1974r. stanowiska Naczelnika Miasta, Prezes Rady Ministrów zatwierdził dla Oświęcimia stanowisko Prezydenta Miasta Oświęcimia.
7.6.1979r.- wizyta papieża – Polaka Jana Pawła II na terenie byłego obozu zagłady KL Auschwitz – Birkenau.
1979r. – UNESCO wpisało Państwowe Muzeum w Oświęcimiu – Brzezince na Listę Dziedzictwa Światowego.
27.1.1985r. – miasto zostało odznaczone orderem Krzyża Grunwaldu II klasy.
1985r. – I Festiwal Filmów Amatorskich p.n. „Kochać człowieka” odbywający się cyklicznie co dwa lata, do dnia dzisiejszego.
31.5.1988r. – oddano do eksploatacji żelbetowy most na rzece Sole w Oświęcimiu, noszący nazwę „Jagielloński”.
1992r.- odbyły się prezentacje światowych zespołów folklorystycznych w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej i do dnia dzisiejszego miasto bierze udział w tej cyklicznej imprezie.
1996r. – opracowanie dla miasta Oświęcimia „Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego” związanego z istnieniem na tym terenie Państwowego Muzeum Oświęcim – Brzezinka.
1.1.1999r. – został wprowadzony nowy podział administracyjny kraju, w wyniku którego uległy likwidacji urzędy rejonowe a powstały powiaty. W wyniku tej reorganizacji w Oświęcimiu została stworzona siedziba powiatu, obejmującego gminy: Zator, Kety, Oświęcim, Chełmek, Przeciszów, Osiek, Brzeszcze oraz Polanka Wielka.
Źródło: www.web.um.oswiecim.pl
