Oświęcim. Dekarbonizacja gospodarki wyzwaniem także dla samorządów

Według rządowych prognoz odejście od węgla w gospodarce nastąpi do 2050 roku. Małopolska Zachodnia jest jednym z sześciu regionów w Polsce, które będą mierzyć się ze skutkami tych przeobrażeń. Może więc liczyć na dofinansowanie w ramach Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Samorządy ziemi oświęcimskiej i Andrychowa przygotowały projekty, które mogą być odpowiedzią na wyzwania związane z transformacją górnictwa. Rozbudowa stref gospodarczych, tworzenie nowych miejsc pracy, wsparcie przedsiębiorczości, budowa farm fotowoltaicznych, pomp ciepła zasilających sieć ciepłowniczą, zakup autobusów zeroemisyjnych czy instalowanie systemów odnawialnych źródeł energii na obiektach miejskich oraz budynkach jednorodzinnych to tylko niektóre z projektów, które chcą wdrożyć w kolejnych latach. Na ich realizację zamierzają sięgnąć po pieniądze unijne w ramach Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Pod koniec ubiegłego roku samorządowcy tych miast i gmin połączyli siły i podczas kilkunastu spotkań online opracowali dokument o nazwie „Zielona oaza innowacji”. Wczoraj w sali reprezentacyjnej Muzeum Zamek spotkali się, by podpisać dokument, a następnie przekazać wicemarszałkowi województwa małopolskiego Tomaszowi Urynowiczowi i członkowi zarządu Iwonie Gibas. Samorządowcy liczą, że efekt ich wspólnych prac znajdzie akceptację władz Małopolski i finansowe wsparcie z unijnego funduszu.
Podczas spotkania na zamku prezydent Oświęcimia Janusz Chwierut przedstawił główne założenia, segmenty oraz kierunki działania zawarte w dokumencie pn. „ Zielona oaza innowacji”. – Odejście od węgla i likwidacja wielu miejsc prac w przyszłości to dla samorządów ogromne wyzwanie. Przystąpiliśmy więc do pracy, uznając, że konieczne jest zidentyfikowanie zagrożeń i problemów, analiza tego co możemy zrobić, do czego się przygotować. Udało się wypracować, poprzez dyskusje, szukanie konsensusu projekt pn. „Zielona oaza innowacji”. Dotyczy on aspektów gospodarczych, a więc tworzenia nowych miejsc pracy, szukania inwestorów, rozwoju stref gospodarczych czy zwiększenie możliwości dofinansowania firm związanych z górnictwem. Ponadto są to również zagadnienia klimatyczne, a więc mamy projekty związane z odnawialnymi źródłami energii, termomodernizacją obiektów publicznych, zeroemisyjnym transportem. Ważny jest również aspekt społeczny, tworzenie warunków dla młodych, aby podejmując pracę, mogli pozostawić swoje dzieci w żłobkach i przedszkolach – wyjaśniał Janusz Chwierut, prezydent Oświęcimia.

Jak mówi w dokumencie znajdują się konkretne projekty. – Od zarządu województwa oczekujemy partnerstwa, wspólnego szukania rozwiązań, które pomogą ziemi oświęcimskiej i gminie Andrychów w procesie transformacji górniczej. Jesteśmy otwarci na dyskusję i wierzę, że ostatecznie zaowocuje to dofinansowaniem, czy to ze środków unijnych czy rządowych, tak abyśmy bezpiecznie przeszli przez okres zmian – podkreślał.
– Czuję satysfakcję z tego co wykonaliśmy na przełomie tych kilku miesięcy – mówił burmistrz Chełmka Andrzej Saternus. Wierzę, że daje to podstawy pod taki mocny fundament budowy aglomeracji oświęcimskiej – zaznaczył. Dodał też, że „ Zielona oaza innowacji” będzie wkładem do Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Małopolski Zachodniej, który Województwo Małopolskie skieruje do konsultacji.
„Zielona oaza innowacji” jest odpowiedzią na szereg nadchodzących wyzwań, które stoją przed samorządami Małopolski Zachodniej w związku z procesami stopniowej dekarbonizacji ich przedsiębiorstw i koniecznością znalezienia bądź ugruntowania nowego profilu gospodarczego. Innym problemem, z którym muszą się zmierzyć jest konieczność ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. W dokumencie znajduje się kilkadziesiąt projektów ujętych w 6 obszarach. To wzmocnienie potencjału stref gospodarczych, wsparcie finansowe przedsiębiorców, networking transportowy, zielony ład, społeczny wymiar projektu oraz transformacja przedsiębiorstw okołogórniczych. Partnerami projektu są miasto Oświęcim oraz gminy: Chełmek, Polanka Wielka, Oświęcim, Zator, Brzeszcze, Kęty, Przeciszów, Osiek oraz Andrychów. Wspierają ich miejskie spółki oraz prywatni przedsiębiorcy. Są wśród nich Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej, Miejski Zakład Komunikacji, Komunikacja Beskidzka, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, spółka ENWOS, Fabryka Maszyn i Urządzeń Górniczych OMAG oraz spółki PROTECH i ADAMEX. Wartość projektów przygotowanych przez samorządy sięga 445 mln zł.

Projekty w Oświęcimiu
1. Modernizacja ul. Unii Europejskiej, drogi wewnętrznej znajdującej się w Strefie Aktywności Gospodarczej oraz budowa dróg otwierających kolejne tereny inwestycyjne.

2. Uruchomienie funduszy, które obejmą wsparciem osoby nieaktywne zawodowo, przewidziane do
zwolnienia oraz start-upy i firmy, które wymagają dywersyfikacji gospodarczej oraz restrukturyzacji ekonomicznej.

3. Zakup 9 zeroemisyjnych autobusów, w tym trzech dużych i sześciu małych oraz nowych tablic informacji pasażerskiej. Wymiana wiat przystankowych.
4. Montaż instalacji fotowoltaicznych na 14 obiektach miejskich, w tym instytucjach kultury, obiektach sportowych.
5. Dotacje dla mieszkańców na montaż instalacji fotowoltaicznych na domach jednorodzinnych.

6. Termomodernizacja wraz z montażem instalacji fotowoltaicznych w przedszkolach, Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej i budynkach będących w administracji Zarządu Budynków Mieszkalnych. Modernizacja sieci ciepłowniczej oraz budowa odnawialnych źródeł energii w postaci instalacji fotowoltaicznej.

7. Zwiększenie efektywności energetycznej poprzez modernizację sieci ciepłowniczej oraz budowę
odnawialnych źródeł energii w m. in. rejonie Zasola, Starych Stawów.

8. Budowa farm fotowoltaicznych oraz pomp ciepła zasilających sieć ciepłowniczą -ul. Batorego, ul. Zaborska, ul. Sadowa – która pozwoli wyprodukowaną energię elektryczną zużywać do zasilania pomp ciepła.

9. Budowa żłobka wraz z przedszkolem dla 96 maluchów i 100 przedszkolaków na osiedlu Stare Stawy oraz rozbudowa sieci ciepłowniczej.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji to instrument zaproponowany przez Parlament Europejski w ubiegłorocznym stanowisku dotyczącym wieloletnich ram finansowych UE na lata 2021-2027. Celem funduszu, dysponującego w zamierzeniu budżetem ok. 4,4 mld euro, ma być wsparcie działań na rzecz ograniczenia negatywnych skutków społecznych, społeczno-gospodarczych i środowiskowych, związanych z odejściem od węgla.