Kiedy przyszła na świat od niespełna roku trwała I wojna światowa. „Ogród w Oświęcimiu” – to tytuł spotkania online, której bohaterką będzie Towa Berlinski (Gusta Wolf), artystka pochodzenia żydowskiego, która przyszła na świat w Oświęcimiu 106 lat temu i w tym mieście spędziła młodzieńcze lata. Od dekad mieszka w Jerozolimie.

19 kwietnia (poniedziałek), w dniu urodzin Pani Tovy, o życiowych losach Solenizantki opowie Andrzej Niziołek, autor wydanej w 2017 r. książki „Ogród w Oświęcimiu. Historia Towy Berlinski”.

Początek spotkania o godz. 20. Transmisja online będzie dostępna na profilu Oshpitzin oraz Café Bergson https://fb.me/e/6icoIED2B

Towa urodziła się w Oświęcimiu w pobożnej rodzinie, jako Gusta Wolf. Jej rodzice Gustaw i Gizela prowadzili sklep meblowy. W 1938 r., wraz z mężem Eliaszem, poprzez Włochy, nielegalnie dotarli do Palestyny. Niemal cała jej rodzina, która pozostała w Polsce, została zamordowana w KL Auschwitz.

W nowej ojczyźnie Towa rozwijała swoje artystyczne pasje. Uczęszczała do szkoły dramatycznej przy teatrze Habima w Tel Awiwie, występowała w teatrze Cameri, studiowała malarstwo w Paryżu i jerozolimskiej Akademii Sztuk Pięknych Becalel. Za swoją działalność artystyczną została uhonorowana szeregiem prestiżowych izraelskich nagród m.in. Mordechaj Isz Szalom za całokształt twórczości i znaczący udział w rozwoju sztuki (2000). Towa mieszka w Jerozolimie i właśnie 19 kwietnia świętuje swoje 106. urodziny!

Mimo upływu dziesiątek lat, Oświęcim pozostał w Jej sercu i pamięci.

“Tu, w tym miejscu wyrosłam. Na Podstawiu, jak nazywaliśmy tę część miasta – od stawów znajdujących się przy końcu ulicy Jagiellońskiej. Oświęcim był nieduży i chyba taki jak inne żydowsko-polskie sztetle, w których wszystko ze sobą jednocześnie współżyło i żyło obok. Wyrastałam na granicy miasta i wsi, wśród Polaków i Żydów, wsiąkając w jedno i drugie, przyjaźniąc się z jednymi i drugimi, czasem też ich nie lubiąc. Byłam na poły miejską, na poły wiejską dziewczyną, Żydówką i Polką, trochę dziką i nieposłuszną, ale wcale nie prostą”. (cytat za: A. Niziołek, “Ogród w Oświęcimiu”, Poznań 2017).

***

Andrzej Niziołek – ur. 1963, redaktor, autor książek, od lat zajmujący się tematyką żydowską, zwłaszcza Żydów poznańskich. Autor m.in. książki-albumu „Fira. Poznańscy Żydzi. Opowieść o życiu”, (2014, wraz z Ksenią Kosakowską, strona internetowa www.fira1915.pl) i „Ogród w Oświęcimiu. Historia Towy Berlinski” (2017), a także autor wyboru i opracowania „Wspomnienia z trzech światów” Noacha Lasmana, geologa i pisarza (2019). Pomysłodawca i od 2017 roku przewodnik autorskich wycieczek o tej tematyce „Byli Żydzi w Poznaniu”. W 2020 roku stworzył stronę internetową Chaim/Życie – portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce (www.chaim-zycie.pl) oraz założył – wspólnie z Haną Lasman z Jerozolimy – Fundację Tu żyli Żydzi. Laureat kilku nagród.

Fot. Zoltan Soli Fordi (2008).