Była to największa akcja powstańcza w okupowanej przez Niemców Europie. Utopiona we krwi przez hitlerowców i ich zdegenerowanych pomagierów skończyła się śmiercią około 150 tysięcy cywilnych mieszkańców stolicy Polski i kilkunastu tysięcy powstańców. Dziś mija 77 lat od wybuchu Powstania Warszawskiego. Uznawane jest za jedno z najważniejszych, a zarazem najdramatyczniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Wybuch powstania i jego tragiczne skutki – ludzkie i materialne – po dziś dzień budzą skrajne emocje wśród historyków.

Jak co roku, w godzinę „W”, czyli o godz. 17, przedstawiciele władz Powiatu Oświęcimskiego – wicestarosta Paweł Kobielusz oraz członkowie Zarządu Teresa Jankowska i Jerzy Mieszczak upamiętnili tę ważną dla naszej wspólnoty narodowej rocznicę oddając hołd i składając wiązanki kwiatów na Grobie Nieznanego Żołnierza na placu Tadeusza Kościuszki w Oświęcimiu oraz pod Ścianą Śmierci w KL Auschwitz.

W trakcie i po stłumieniu Powstania Warszawskiego, w wyniku akcji represyjnych, Niemcy deportowali z Warszawy ponad pół miliona mieszkańców. Z tej liczby około 13 tysięcy osób, w tym niemowlęta, dzieci i ludzi w podeszłym wieku, hitlerowcy osadzili w KL Auschwitz II-Birkenau. Najliczniejsze były transporty przybyłe do Auschwitz 12 i 13 sierpnia, w których łącznie przywieziono blisko 6 tys. osób (w tym około 4 tys. kobiet i 2 tys. mężczyzn, a wśród nich ponad 1 tys. dzieci i młodzieży obojga płci).

4 września przywieziono z Pruszkowa do Auschwitz kolejny transport kobiet, mężczyzn i dzieci liczący 3087 osób. W następnych dwóch transportach z 13 i 17 września, poza trzema kobietami, przywieziono prawie 4 tys. mężczyzn i chłopców. Większość osób z tych transportów przeniesiono po kilku, kilkunastu tygodniach, w ramach rozpoczętej wstępnej ewakuacji KL Auschwitz, do obozów w głębi Trzeciej Rzeszy i zatrudniono w przemyśle zbrojeniowym. Wielu zginęło w tych obozach.

W styczniu 1945 r. wywieziono do obozów w Berlinie, w pięciu transportach, co najmniej 602 kobiety z dziećmi (w tym dzieci urodzone w obozie). Część więźniów z wymienionych transportów warszawskich ewakuowano w styczniu 1945 r. z obozu. Niektórzy z nich zginęli w trakcie „marszów śmierci”, inni doczekali wyzwolenia w obozach w głębi Rzeszy. Co najmniej 298 warszawiaków (kobiet, mężczyzn i dzieci) doczekało wyzwolenia w KL Auschwitz (Źródło: Muzeum Auschwitz).

***

Celem powstania było wyparcie Niemców ze stolicy Polski i wystąpienie w roli gospodarza wobec wkraczającej Armii Czerwonej. Miało to politycznie wzmocnić pozycję rządu polskiego na uchodźstwie i zapobiec politycznemu podporządkowaniu kraju przez Związek Radziecki.

Podczas dwumiesięcznych walk straty oddziałów powstańczych wyniosły ok. 16 tys. zabitych i zaginionych, 20 tys. rannych i 15 tys. wziętych do niewoli. W wyniku nalotów, ostrzału artyleryjskiego, ciężkich warunków bytowych oraz masakr urządzanych przez oddziały niemieckie zginęło od 150 tys. do 200 tys. cywilnych mieszkańców stolicy.

Ze względu na tragiczne skutki ocena Powstania Warszawskiego jest przedmiotem licznych dyskusji i polemik. Spór rozpoczął się jeszcze w trakcie powstania i trwa do dziś…

Fot. JH

Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu